ثمن معامله چیست؟

بیع یا خرید و فروش یکی از عقود رایج بین اشخاص می باشد که برای نقل و انتقال اموال مورد استفاده قرار می گیرد. این عقد به لحاظ حقوقی باعث انتقال مالکیت می شود و از این رو قسمت عمده ای از فعالیت های اقتصادی در جامعه پیرامون این عقد و قرارداد شکل می گیرد. از خرید و فروش های کوچک همانند خرید از سوپر مارکت تا معاملات عمده همانند خرید آپارتمان و اتومبیل و غیره و تحت شروط و مفاد این قرارداد قرار می گیرد. هر چند خیلی از معاملات مربوط به خرید و فروش به صورت نقدی صور ت می گیرد اما همیشه هم به این صورت نمی باشد.
در مواردی ممکن است طرفین قرارداد بیع یا همان خرید و فروش را منعقد نمایند و ثمن معامله یا همان پولی که بابت خرید کالا پرداخت می شود را به صورت اقساط قرار دهند، احتمال این که خریدار مرتکب نقض تعهد گردد و ثمن معامله را پرداخت ننماید وجود دارد. در این موارد فروشنده باید ثمن معامله را از وی مطالبه نماید.

آثار صحیح نبودن معامله با کشف فساد در ثمن معامله

مادام که سند رسمی انتقال قطعی ابطال نشود، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و خلع ید مسموع نخواهد بود.

شخص (الف) ملکی را در مقابل مبلغی به (ب)‌ می‌فروشد و آن را در اختیار (ب)‌ قرار می‌دهد. خریدار (ب) با قراردادن بخشی از اموال خویش در ملک آن را تصرف می‌کند و بابت ثمن معامله چکی با تاریخ روز معامله به فروشنده می‌دهد. چک یاد شده به لحاظ مسروقه بودن بلاوصول می‌ماند و خریدار (ب) در همین اثنا متواری می‌شود. فروشنده دادخواست فسخ عقد بیع را تقدیم و بعد آن را مسترد می‌دارد و این ملک را مجدد به شخص (ج) می‌فروشد و سند آن را به نام (ج) تنظیم می‌نماید و ملک را تحویل می‌دهد. خریدار اول (الف) دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی انتقال و خلع ید به ثمن معامله چیست؟ طرفیت فروشنده (ب) و خریدار دوم (ج) طرح می‌نماید. آیا طرح چنین دعوایی صحیح است؟ معامله شخص (الف) با (ب و ج) چه نوع معامله‌ای است؟

به دادخواست اقامه شده از ناحیه خریدار اول این ایراد وارد است که اساساً دعوای ابطال سند رسمی معامله را موضوع خواسته قرار نداده است و مادام که سند رسمی انتقال قطعی ابطال نشود، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و خلع ید مسموع نخواهد بود ولیکن از نظر ماهیت موضوع کشف فساد در ثمن معامله و مسروقه بودن چک بابت ثمن، روشن و محرز است و با توجه به معاوضی بودن قرارداد و مستحقٌ‌للغیر درآمدن چک مربوط به ثمن (مسروقه بودن آن)، استفاده فروشنده از خیار تبعض صفقه با توجه به ماده 456 قانون مدنی و این‌که در کلیه معاملات منقوض این خیار جاری می‌شود دارای توجیه قانونی است و با کشف فساد در ثمن معامله، آثار معامله صحیح بر آن بار نخواهد شد.

عدم ذکر ثمن در بیع چه تأثیری بر حکم معامله دارد؟

عدم ذکر ثمن در بیع به عنوان یکی از ثمن معامله چیست؟ عوضین که تعیین آن در معامله ضروری است،مساله ای است که با عدم دریافت ثمن معامله علیرغم ذکر آن در معامله و مبایعه نامه متفاوت است.

مورد اخیر اصولاً خللی به صحت عقد بیع نمی رساند و تنها در فرض عدم اسقاط خیارات ممکن است به استناد خیار تأخیر ثمن زمینه فسخ بیع را فراهم آورد.

اما سوال این است که چنانچه ثمن در معامله تعیین نشده باشد و یا معلوم نباشد،تکلیف چیست؟

اداره حقوقی قوه قضاییه در این باره نظریه ای صادر نموده که در زیر درج می گردد:

نظریه اداره حقوقی در مورد عدم ذکر ثمن در بیع

نظریه مشورتی شماره 7/98/1872 -27/12/1398

1-ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﻨﺪ رﺳﻤﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ وﺿﻌﯿﺖ ﺛﻤﻦ و ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ، آﯾﺎ ﺑﯿﻊ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ؟

2-ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺮﯾﺪار از وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﻨﺪ و ﭼﺮاﯾﯽ اﻣﻀﺎي آن اﻇﻬﺎر ﺑﯽاﻃﻼﻋﯽ ﮐﻨﺪ، آﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮع از ﻣﻮارد ثمن معامله چیست؟ ﻓﻘﺪان ﻗﺼﺪ و رﺿﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد؟ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردي، وﺿﻌﯿﺖ ﺳﻨﺪ ﺑﯿﻊ ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟

1-از ﺣﯿﺚ ﺛﺒﻮﺗﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﻫﻮي ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻮض ﺑﻮدن ﻋﻘﺪ ﺑﯿﻊ، ﻋﺪم ﺗﻌﯿﯿﻦ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮﺿﯿﻦ در ﻋﻘﺪ، ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن آن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ در واﻗﻊ، ﺛﻤﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ، ﻋﺪم ذﮐﺮ ﺛﻤﻦ در ﺳﻨﺪ رﺳﻤﯽ دﻟﯿﻞ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮ ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎري ﺑﯿﻊ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

2-از ﻧﻈﺮ ﺛﺒﻮﺗﯽ اﮔﺮ ﻣﻘﺼﻮد اﺳﺘﻌﻼمﮐﻨﻨﺪه ثمن معامله چیست؟ اﺷﺘﺒﺎه در ﻋﻨﻮان و ﻧﻮع ﻋﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ، ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ارادهﻫﺎ، ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن اﺳﺖ؛ ﻟﮑﻦ از ﺟﻨﺒﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ، اﻇﻬﺎر ﺑﯽاﻃﻼﻋﯽ ﺧﺮﯾﺪار ﻣﻐﺎﯾﺮ اﺻﻞ ﺻﺤﺖ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ارائه دﻟﯿﻞ و اﺛﺒﺎت اﺳﺖ.

مستندات قانونی در مورد ثمن معامله چیست؟ عدم ذکر ثمن در بیع

در مورد عدم ذکر ثمن ،قانون مدنی حاوی احکامی است که در زیر درج می گردند:

ماده ۱۹۰ قانون مدنی:برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است.

۱) ثمن معامله چیست؟ قصد طرفین و رضای آن‌ها

۳) موضوع معین که مورد معامله باشد

۴) مشروعیت جهت معامله

ماده ۳۳۸ قانون مدنی: بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.

ماده ۳۳۹ قانون مدنی: پس از توافق بایع و مشتری در مبیع و قیمت آن عقد بیع به ایجاب و قبول واقع می‌شود.