بازارهای آتی چیست؟
بازار آتی (فیوچر)
بازار آتی (فیوچر) هم مانند بازار فارکس یکی از جذابترین بازارهای مالی در تمام دنیاست. روزانه معامله گران بی شماری در این بازار معامله می کنند، زیرا که این بازار پتانسیل سودهای باورنکردنی ای را دارد. افراد زیادی در این بازار ثروت فراوان کسب کردند. بیاید بررسی کنیم که بازار فیوچر ( آتی) چیست؟
بازار آتی چگونه به وجود آمد؟
همانطور که بازار سهام گسترش پیدا می کرد و مردم و شرکت های مختلف به این بازار ورود می کردند و عده زیادی با سرمایه گذاری های کوچک ثروتمند شدن و اسم و رسمی پیدا کردند، نظر این ثروتمندان به بازار نوپایی جذب شد که ویژگی های درآمد زایی فوق العاده ای داشت.
از گذشته های دور کشاورزان و صنعتگران درگیر عدم اطمینان راجع به قیمت نهایی محصولات خود بوده اند و نمیدانستند وقتی که محصولشان آماده می شود، به چه قیمتی می توانند بفروشند. مثلا کشاورزی که چندین تن گندم زیر کشت دارد و الان نمی تواند محصول رو بفروشد، اما با خودش میگوید که من تا الان 10000 دلار خرج کردم و اگر تمامی محصول رو 15000 دلار بازارهای آتی چیست؟ بفروشم سود خوبی کسب کرده ام و راضی ام، اما تا وقتی که محصولم آماده نباشد که نمی توانم بفروشم.
بازار سهام چیست؟
و در همین زمان هم نانوایی بود که فکر می کرد که برای 6 ماه آینده نیاز به چندین تن گندم دارد. و چه بهتر که همین الان ریسک بالا و پایین شدن قیمت را از بین ببرد. مخصوصا اگر فکر کند که ممکن است بر اثر طوفان و سرما گندم ها ازبین بروند، کمیاب شوند و قیمت افزایش پیدا کند. پس الان باید برود گندم را بخرد، اما نگهداری از گندم و فضای زیاد را چگونه باید تامین کند؟
- پس باید چکار کنیم؟
پس فکر کردند و با هم قراردادی بستند. گفتند شش ماه دیگر در اول بهار، کشاورز باید 1000 گونی گندم به نانوا تحویل دهد. نانوا هم برای ایجاد این قرارداد، مقداری از مبلغ قرارداد را پیش کشاورز بیعانه می گذارد.
- قیمت هرگونی چه جوری محاسبه میشه؟
به سادگی، در شرایط عادی تقریبا به اندازه قیمت امروز هر گونی گندم.
- پس اگه قیمت رفت بالا چی میشه؟
کشاورز باید طبق مبلغی که قرارداد بسته تحویل بده.
- اگر قیمت اومد پایین چی؟
نانوا باید به قیمتی که قرارداد بسته تحویل بگیره.
- و دیگه مشکل چیه؟
این قرارداد بین نانوا و کشاورز بسته شد و هیچ نظارت دولتی نداشت. تنها ایرادش این بود که اگر انتهای قرارداد کشاورز گندم رو تحویل نمیداد و یا نانوا می توانست با قیمت پایین تر گندم را تهیه کند و تحویل نمیگرفت، طرف مقابل کاری نمی توانست بکند.
به مرور زمان افراد زیادی به این نوع قرارداد ها روی آوردند. تاجران نفت، مس، کشاورزان و عده زیادی از مردم نیازهای خود را با این قراردادها رفع می کردند.
گسترش بازار آتی در دنیا
بعد از مدتی که حجم قراردادها زیاد شد. عده ای به تعهد خود وفا نمی کردند و قرارداد را فسخ می کردند. دولت وارد عمل شد. بازاری به وجود آورد که این نوع قرارداد ها را در اندازه های استاندارد و با نظارت مستقیم دولت ارائه میداد و کسی نمی توانست سر دیگری کلاه بگذارد.
اسم قرار دادی که خارج از نظارت دولت بود قرارداد forward و قراردادی که دولت به وجود آورد future نام دارد.
ورود مردم به بازار آتی
به مرور زمان افرادی که در بازار بورس بودند. سهام خرید و فروش می کردند و دنبال رویای ثروتمند شدن بودند. عده ای هم که به رویای خود رسیده بودند وارد بازار فیوچر شدند و در کنار سهام، کالاهای مختلف رو نیز معامله کردند. آن ها نه کشاورز بودند و نه نانوا. اما به خوبی میدانستند از هر ابزاری چگونه استفاده کنند تا پول در بیاورند.
چگونه؟
تاجر فکر می کند که بنا به دلایلی قیمت گندم پایین می آید. پس میرود قراردادی میبندد که در 6 ماه دیگر 1000 گونی به قیمت امروز تحویل بدهد. امروز قیمت گندم گونی ای 5 دلار است و زمان تحویل قیمت شده گونی ای 2 دلار. پس چکار می کند؟
میرود گندم گونی ای 2 دلار میخرد و به کسی که قرارداد را با او بسته گونی ای 5 دلار میفروشد، و 3000 هزار دلار سود میبرد! ساده است نه؟
البته امروزه خیلی از قراردادها تسویه نقدی می شوند و نیازی به تحویل کالا نیست.
ویژگی های فوق العاده بازار فیوچر
ویژگی های قراردادهای فیوچر چی هست که تعداد زیادی از تاجران وارد این بازار شدند و اقدام به کسب درآمد فوق العاده کردند:
- اولین و مهم ترین ویژگی قرارداد فیوچر این است که شما میتونید روی پایین اومدن کالا سود کنید.یعنی جای کشاورز باشید.چگونه؟
شما کشاورز نیستید و گندمی ندارید، اما قراردادی میبندید 1000 گونی گندم میفروشید و وقتی موقع سر رسید می شود و شما با قیمت پایین تر میخرید و به قیمت بالاتر میفروشید. شما درصدی از بازارهای آتی چیست؟ مبلغ قرارداد رو بیعانه می گذارید و لازم نیست اندازه کل مبلغ قرارداد پول بگذارید.
مثلا شما اگه می خواهید 1000 گونی گندم بخرید یا بفروشید، و قیمت گونی ای 5 دلار باشد، لازم نیست شما 5000 دلار بگذارید که بتونید معامله کنید، فقط کافیه 100 دلار بگذارید تا بتونید این معامله رو انجام بدید. وقتی سود کردید روی 5000 دلارتون سود میکنید، نه روی 100 دلار.
- این قراردادها کاملا زیر نظر نهادهای قانونی بین المللی هست و استانداردهای مشخصی دارد.
همه ی قراردادها سررسید دارند. از 3 ماه تا چند سال. اما همه قراردادها روزی منقضی می شوند.
- قراردادها چگونه تسویه می شوند؟
هم می شود جنس را تحویل داد، و هم اختلاف قیمت قرارداد و قیمت الان رو به صورت نقدی تسویه کرد.که الان اصولا تمامی قرار دادها نقدی تسویه می شوند.
- چه چیزهایی را می شود در بازار آتی معامله کرد؟
- تمام کالا های کشاورزی، مانند قهوه، کاکائو، گندم، ذرت، آب بازارهای آتی چیست؟ پرتغال
- حیوانات مانند گوسفند و گاو و خوک
- کالاهای صنعتی مانند مس، روی، نفت و گاز
- فلزات گرانبها مانند طلا، نقره، پلاتینیوم
و هزاران دارایی دیگر
در طول تاریخ افراد زیادی مانند جس لیورمور در بازار آتی حضور داشتند و از بزرگ ترین ثروتمندان زمان خود شدند. جس علاقه زیادی به معاملات ذرت داشت. هنگامیکه از روستا آمد در یک کارگزاری فعالیت می کرد. تا اینکه وارد معاملات اتی شد و تاجر بزرگی شد.
هم اکنون بزرگ ترین بازار معاملات فیوچر بازار شیکاگو و لندن هستند. همه روز میلیاردها دلار پول جا به جا می شود و افراد زیادی ثروتمند می شوند.
معاملات آتی شاخص سهام چیست؟
در جهان پررقابت روز گذشته تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی با هدف جذب حداکثری سرمایه‌گذاران خرد و کلان به دادوستد سهام و مشارکت در بورس یکی از مهم‌ترین مشغله‌های ذهنی اقتصاددانان و بازارهای آتی چیست؟ مدیرانی است که دل در گرو حمایت از بخش تولید کالا و خدمات در کشور دارند و رونق‌بخشی به بازار سرمایه را به عنوان گامی مهم در پرتوان‌سازی بخش تولید و اشتغالزایی در صدر برنامه کاری خود قرار داده‌اند. قراردادهای آتی شاخص سهام یکی از ابزارهای مالی جدید است که به سبب محاسن عدیده همانند ریسک‌پذیری کمتر و سودآوری بیشتر، در بازارهای مالی جهان بسیار مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و علی‌رغم نوظهور بودن در بورس‌های مطرح جهان، توانسته است حجم عمده‌ای از نقدینگی را معطوف خود کند. قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (بازارهای آتی چیست؟ فروشنده) توافق می‌کند در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قرارداد آتی شاخص سهام، نوعی دیگر از انواع مختلف قراردادهای آتی است با این تفاوت که مبنای محاسبه آن نوسانات خود شاخص یک سهام خاص است. به بیان دیگر، این ابزار، قراردادی است برای خرید طیف معینی از سهام با قیمت معین و در تاریخ معین. مانند دیگر ابزارهای مالی، قراردادهای آتی هم می‌توانند مبنایی برای تشکیل سبد سهام قرار گیرند.
تعریف ساده
قرارداد آتی سبد سهام عبارت است از قراردادی که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین شده، سبد پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند. قراردادهای آتی شاخص در عمل بسیار متنوع هستند و می‌توان برای هر شاخص بازار، قرارداد آتی و یا سبد آتی شاخص تشکیل داد. به‌عنوان نمونه قرارداد آتی شاخص طلا، بر اساس نوسانات سهام زیرمجموعه شاخص طلا تنظیم می‌شود و قیمت آن تابعی از قیمت شاخص طلا در بازه زمانی معین ارزیابی خواهد شد. نکته اینجاست که در قراردادهای آتی شاخص، امکان معامله انفرادی سهام تشکیل‌دهنده شاخص وجود ندارد بلکه خریدار کلیت شاخص را به‌عنوان موضوع معامله در قرارداد مورد دادوستد قرار می‌دهد که به نوبه خود بر سهولت معاملات آتی به نحو مقتضی می‌افزاید. روز گذشته ه بورس‌های بزرگ در جهان به‌طور فعال امکان معامله قراردادهای آتی شاخص را فراهم آورده‌اند و سرمایه‌گذاران نیز اقبال خوبی به این ابزار مالی کم‌ریسک و پربازده نشان می‌دهند. در جدول زیر فهرستی از فعال‌ترین بورس‌ها در زمینه خرید و فروش قراردادهای آتی سهام نشان داده شده است:در ادامه به بررسی سیر تحول قراردادهای آتی سهام در کشورهای مختلف می‌پردازیم.
هندوستان
بورس بمبئی با نام اختصاری BSE در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ اولین پلتفرم قراردادهای آتی شاخص سهام را برای دادوستد به بازار عرضه کرد . گفتنی است بورس بمبئی با ۱۳۵ سال قدمت، قدیمی‌ترین بورس در قاره آسیاست و با ۴۹۰۰ شرکت پذیرفته شده در تابلوی اصلی، بزرگترین بورس جهان از نظر شمار شرکت‌های پذیرفته شده نیز به حساب می‌آید. به گزارش سنا، ارزش سهام عرضه شده در این بورس به بیش از ۲۸/۱ تریلیون دلار آمریکا بالغ می‌شود. علی‌رغم چنین آمار درخشانی، بورس بمبئی نتوانسته است در رتبه‌بندی ۱۰ بورس برتر جهان از حیث میزان جذب سرمایه (داخلی و خارجی) قرار گیرد. مطالعات آماری عملکرد بورس بمبئی نشان می‌دهد که سهام مشتق و اختیار معامله سهام در قیاس با قراردادهای آتی، پربازده‌تر بوده و حجم بیشتری از معاملات و سودآوری را به خود اختصاص داده‌اند که علت آن می‌تواند ساختار پیچیده قراردادهای آتی و مقررات انعطاف‌ناپذیر برای معامله آنها در قیاس با دیگر ابزارهای مالی باشد. دلیل نوسانات بازار در بازه زمانی اشاره شده به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، تصمیم‌گیری‌های هیجانی و زودهنگام سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بوده است به‌طوری که سرمایه‌گذاری در ابزار مالی ساده‌تر و زودبازده، بر قراردادهای مالی پیچیده با سررسید معین ترجیح داده می‌شود.
ایالات متحده
قراردادهای آتی شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ و در شاخص S&P ۵۰۰ ایالات متحده عرضه شد. روز گذشته S&P ۵۰۰ نقدپذیرترین قرارداد آتی در بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید و بعضا از سوی سرمایه‌گذاران با نام اختصاری Spoo از آن یاد می‌شود. در واقع موفقیت این ابزار مالی باعث فراگیر شدن آن در دیگر بورس‌های آمریکا و همچنین بورس‌های بزرگ دیگر در اقصی‌نقاط جهان شده است. بورس کالای شیکاگو با نام اختصاری CME در سال ۱۹۹۷ قرارداد آتی شاخص E-mini S&P را با هدف جذب سرمایه‌های خرد به بازار معرفی کرد. گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو بزرگترین بازار آتی و اختیار معامله جهان به شمار میرود. این شرکت بازارهای آتی و اختیار معامله بزرگی را در شیکاگو و نیویورک مدیریت می‌کند و همچنین امکاناتی در لندن فراهم کرده است و از پلتفرم آنلاین بهره میبرد. قراردادهای مشتقه قابل معامله در این بورس قراردادهای آتی و اختیار معامله‌ای هستند که دارایی پایه آنها شاخص‌های سهام، نرخ‌های بهره، نرخ ارز، انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات کمیاب و گرانبها، آب‌و‌هوا و املاک و مستغلات است. تنها در اولین سال عرضه این ابزار جدید ۸۸۵ هزار و ۸۱۹ قرارداد آتی شاخص، دادوستد شد و میزان استقبال سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی به قدری زیاد بود که تا سال ۲۰۱۶ تعداد قراردادهای آتی معامله شده در بورس کالای شیکاگو به رکورد ۵۰۰ میلیون دست یافت. قرارداد آتی S&P به قدری در بازارهای مالی اعتبار کسب کرده است که سرمایه‌گذاران پیش از شروع معاملات در تالار بورس، نخست به نرخ نوسانات قرارداد یاد شده به بازارهای آتی چیست؟ عنوان راهنمای جهت گیری قیمت‌ها در طول روز و یا حتی در بعضی موارد به عنوان دماسنج اوضاع اقتصادی کشور توجه می‌کنند. یکی از نوآوری‌های بورس شیکاگو برای تسهیل معامله قراردادهای آتی شاخص، فراهم آوردن امکان تسویه قرارداد بطور نقدی در بازه‌های زمانی سه‌ماهه به سررسید مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر بوده است.
ژاپن
قراردادهای آتی شاخص سهام برای اولین بار در ژوئن ۱۹۸۷ و تحت دو نماد در بازار سرمایه ژاپن عرضه شدند. در ژاپن نیز قراردادهای آتی شاخص سهام سررسیدهای چهارماهه از قرار مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر دارند و ارزش شاخص هر سهام نیز بر اساس ین (پول ملی ژاپن) محاسبه می‌شود. در ابتدای عرضه قراردادهای آتی، سرمایه‌گذاران ژاپنی استقبال سردی از این ابزار مشتقه مالی جدید از خود نشان دادند که علت اصلی آن پیچیدگی محتوایی و عدم آشنایی خریداران با ویژگی‌های قراردادهای آتی بوده است اما به تدریج و از سال ۱۹۸۵ به این سو، اقبال سرمایه‌گذاران بیشتر شد و در گذر زمان، قراردادهای آتی جایگاه خوبی را در بازار سرمایه ژاپن برای خود ایجاد کرد. وزارت اقتصاد ژاپن به عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه این کشور، نقشی کلیدی را در هموار ساختن معرفی ابزار مشتقه جدید به ویژه قراردادهای آتی شاخص سهام داشته و این مهم، با هدایت و راهبری این وزارتخانه و در سه مرحله به شرح زیر جامه عمل پوشیده است. لازم به ذکر است، کمیته فقهی سازمان بورس سابق بر این، با موضوع قرارداهای آتی مبتنی بر شاخص مخالفت کرده بود و از آنجا که شاخص، عددی است که روند بازار در یک مقطع زمانی معین را نشان می‌دهد، لذا نمی‌توانست به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی قرار گیرد.
